[texti þetta ver útfært, ekki á einkynsmáli, heldur á því, í reynd kynhlutlausa þríkynsmáli, er leyfir bara hlutveruorðum að halda málfræðilegu kyni sínu, meðan orð sem höfða til persóna eða mannvera verða hvorugkynjuð, og í sumum orðflokkum, fá einnig sérstakt kynhlutlaust mannverumynd. Textið ver birt fyrst í nærgerði þríkynsmálsins, síðan í fjærgerði þess, og að lokum til frekari samanburða, á einkynsmáli því sem líka ver notað í málfræðilegu athugasemdunum um textið neðanmáls]

Um helför Kristí, og hversu þenn(*) heimtaði upp Adam og alla dauða(**) úr helvíti.

Kapítuli 6, í nærgerði þríkynsmáls

En nú tek ég það til máls að seígja það, hvers þey hafa til tekið í helvíti, eftir að Satan fór þaðan. Ríkisdjöfli í helvíti mæltu við kappi(***) sín: ”Takið nú snarlega og byrgið hliðin öll og færið fyrir þau járngrindur og járnbranda, og verjist harðlega og standið vel á móti, svo að ekki verði upp tekin, og af yður hrifni(°) þey sem þér þó híngað til hafa haldið.” Þá er Guðs heilögu heyrðu þetta mæltu þey til hinna illu vætta(°°): ”Tollite portas, svo að dýrðarkonúngið meígi hér inn gánga!”

Þá talaði þannig Davíð konúngur til Guðsliðsins: ”Það var þá er ég lifði og var konúngur ríkis eins í austurvegi, að ég spáði yður þetta: >Confitemini domino et invocate nomen eius et mirabilia eius que fecit, quia contrivit portas ereas et vectes ferreos confregit. Suscepit eos de via iniquitatis eorum.< [Prísið Drottnið og ákallið nafn þenns og þau kraftaverk sem þenn hefur gjört, því að burt hefur þenn slitið kopardyrnar og brotið sundur járnslárnar. Þenn hefur og uppnumið yður frá óréttum veígi yðar.]

Þá mælti spáverið Jesaja: ”Viti þér, að ég spáði svo fyrir, þá er ég var á jörðu, að dauði(°°°) myndu upp rísa, og þey fagna er í gröfum væru; en dauðið sjálft(+) og helvítið, myndu sigri týna.”

Guðs heilögu, er þey heyrðu orð Jesajas, kölluðu ákaflega á helvítisfólkið: ”Látið upp hliðin, ella munu þér ofurefli borin(++).” Í annað sinn heyrðu þey þá nið svo mikinn að allt þótti helvítið skjálfa: ”Tollite portas, svo að dýrðarkonúngið meígi hér inn gánga! Tollite portas!” Höfuðdjöfli(+++), er þey heyrðu tvisvar utanífrá, að upp skyldi lokið, þá létusk þey ókunnugi(*1), og svöruðu: ”Quis est iste rex glorie, dominus fortes et potens, dominus potens in prelio?” [Hveri(**1) er þenna(***1) dýrðarkóngur, og hveri þetta drottni, svo sterkt og máttugt(°1)? Drottin, þenn sterki(°°1) líka í hildarleiki?”

Þá mælti Davið: ”Ég kenni til orða þeirra er þar voru mælt, því að ég hef sjálft(°°°1) í spádómi af heilögu andi þau mælt. Og nú mun ég þau seígja yður: >dominus fortis et potens, dominus potens in prelio est rex glorie, quia prospexit de excelso sancto suo, dominus de celo in terram expexit, ut audiret gemitus competitorum, ut solveret filios interemptorum.< [Drottinn sterkt og máttugt! Drottinn, þenn sterki og máttugi í hildum öllum, þenn ver það dýrðlega konúngið! Því að drottinn leit út frá sínum háa helgidómi, og þenn sá niður frá himni til jarðar og náði þá að heyra klögusaungva þá er þú knáðir í hlekkjum þínum, og þenn átti mátt til að frelsa börn öll þau er tekin hafa verið af lífi.] Alli þér, ljóti og saurugi!(+1) Látið upp hliðin, svo að rex glorie komist híngað inn.”

Þá er Davið konúngur hafði þetta mælt, þá kom þar dýrðarkonúngið að virkjum helvítis, og braut þá umsvifalaust borðveggi þess og gerði á því hlið eitt mikið. Og þegar þetta gerisk vitrast þenn í mannverumyndi af ljósi svo miklu, að öll myrkur helvítis voru þegar í stað horfin. Sérhvert gott manneski hefur þá losnað úr þeim böndum sem það var bundið í(++1). Svo mikill kraftur og gnýr stóð af þessu augnabliksskjóta niðurbroti helvítis fyrir höndum drottins, að djöfli öll tóku að fálma og skjálfa, og þáþegar brátt þaráeftir, er þey sáu Krist koma þar gángandi, guð þeirra, þá beindu þey ásjónu sinni að þenni og mæltu: ”Yfir oss hefur þú nú stigið, allhart hefur þú hagað ráðum þínum gagnvart okkur, til að hneykja okkur. Hvílík undur og endemi! Þú leist út fyrir að vera lágt eitt veri og lítilfjörlegt, og þræli varst þú líkt(+++1), veígið(*2) á krossi og niður grafið(**2), en nú ert þú hér, og drepur bundna(***2) úr drómum.”

Slíkt hið sama tóku allar aðrar fýlur helvítis um að mæla: ”Hvaðan ert þú Jesús, manneskji svo sterkt, og svo ríkt, og svo ljóst, og svo syndlaust? Sá jarðræni heimur, sem svo leíngi hefur skattskyldur verið undir okkur, hefur oss aldrei fyrr þvílíkan dauðaskatt goldið. Háttvirt það menni, sem svo hugrakt er að það ræður bug á kvölum okkar, og hræðist ekki, og grípur fólk allt úr böndum. Muna skulum nú, að það er Jesús sem hér er komni(***2), þenn sem Satan, höfíngi vort(°2), sagði, að mundi eini(°°2) ráða eftir dauði þenns sjálfs.”

Þá tók domino rex glorie að troða niður höfðíngi dauðans og batt þenna með logandi hlekkjum. En Adam heimti þenn til sín og birtu sinnar.

Kapítuli 6, í fjærgerði þríkynsmáls

En nú tek ég það til máls að seígja það, hvers þey hafa til tekið í helvíti, eftir að Satan fór þaðan. Ríkisdjöfli í helvíti mæltu við kappi(***) sín: ”Takið nú snarlega og byrgið hliðin öll og færið fyrir þau járngrindur og járnbranda, og verjist harðlega og standið vel á móti, svo að ekki verði upp tekin, og af yður hrifni(°) þey sem þér þó híngað til hafa haldið.” Þá er Guðs heilögu heyrðu þetta mæltu þey til hinna illu vætta(°°): ”Tollite portas, svo að dýrðarkonúngið meígi hér inn gánga!”

Þá talaði þannig Davíð konúngur til Guðsliðsins: ”Það var þá er ég lifði og var konúngur ríkis eins í austurvegi, að ég spáði yður þetta: >Confitemini domino et invocate nomen eius et mirabilia eius que fecit, quia contrivit portas ereas et vectes ferreos confregit. Suscepit eos de via iniquitatis eorum.< [Prísið Drottnið og ákallið nafn þenns og þau kraftaverk sem þenn hefur gjört, því að burt hefur þenn slitið kopardyrnar og brotið sundur járnslárnar. Þenn hefur og uppnumið yður frá óréttum veígi yðar.]

Þá mælti spáverið Jesaja: ”Viti þér, að ég spáði svo fyrir, þá er ég var á jörðu, að dauði(°°°) myndu upp rísa, og þey fagna er í gröfum væru; en dauðið sjálft(+) og helvítið, myndu sigri týna.”

Guðs heilögu, er þey heyrðu orð Jesajas, kölluðu ákaflega á helvítisfólkið: ”Látið upp hliðin, ella munu þér ofurefli borin(++).” Í annað sinn heyrðu þey þá nið svo mikinn að allt þótti helvítið skjálfa: ”Tollite portas, svo að dýrðarkonúngið meígi hér inn gánga! Tollite portas!” Höfuðdjöfli(+++), er þey heyrðu tvisvar utanífrá, að upp skyldi lokið, þá létusk þey ókunnugi(*1), og svöruðu: ”Quis est iste rex glorie, dominus fortes et potens, dominus potens in prelio?” [Hveri(**1) ver þenna(***1) dýrðarkóngur, og hveri þetta drottni, svo sterkt og máttugt(°1)? Drottin, þenn sterki(°°1) líka í hildarleiki?”

Þá mælti Davið: ”Ég kenni til orða þeirra er þar voru mælt, því að ég hefur sjálft(°°°1) í spádómi af heilögu andi þau mælt. Og nú mun ég þau seígja yður: >dominus fortis et potens, dominus potens in prelio est rex glorie, quia prospexit de excelso sancto suo, dominus de celo in terram expexit, ut audiret gemitus competitorum, ut solveret filios interemptorum.< [Drottinn sterkt og máttugt! Drottinn, þenn sterki og máttugi í hildum öllum, þenn ver það dýrðlega konúngið! Því að drottinn leit út frá sínum háa helgidómi, og þenn sá niður frá himni til jarðar og náði þá að heyra klögusaungva þá er þú knáðir í hlekkjum þínum, og þenn átti mátt til að frelsa börn öll þau er tekin hafa verið af lífi.] Alli þér, ljóti og saurugi!(+1) Látið upp hliðin, svo að rex glorie komist híngað inn.”

Þá er Davið konúngur hafði þetta mælt, þá kom þar dýrðarkonúngið að virkjum helvítis, og braut þá umsvifalaust borðveggi þess og gerði á því hlið eitt mikið. Og þegar þetta gerisk vitrast þenn í mannverumyndi af ljósi svo miklu, að öll myrkur helvítis voru þegar í stað horfin. Sérhvert gott manneski hefur þá losnað úr þeim böndum sem það var bundið í(++1). Svo mikill kraftur og gnýr stóð af þessu augnabliksskjóta niðurbroti helvítis fyrir höndum drottins, að djöfli öll tóku að fálma og skjálfa, og þáþegar brátt þaráeftir, er þey sáu Krist koma þar gángandi, guð þeirra, þá beindu þey ásjónu sinni að þenni og mæltu: ”Yfir oss hefur þú nú stigið, allhart hefur þú hagað ráðum þínum gagnvart okkur, til að hneykja okkur. Hvílík undur og endemi! Þú leist út fyrir að vera lágt eitt veri og lítilfjörlegt, og þræli varst þú líkt(+++1), veígið(*2) á krossi og niður grafið(**2), en nú ver þú hér, og drepur bundna(***2) úr drómum.”

Slíkt hið sama tóku allar aðrar fýlur helvítis um að mæla: ”Hvaðan ver þú Jesús, manneskji svo sterkt, og svo ríkt, og svo ljóst, og svo syndlaust? Sá jarðræni heimur, sem svo leíngi hefur skattskyldur verið undir okkur, hefur oss aldrei fyrr þvílíkan dauðaskatt goldið. Háttvirt það menni, sem svo hugrakt ver að það ræður bug á kvölum okkar, og hræðist ekki, og grípur fólk allt úr böndum. Muna skulu nú, að það ver Jesús sem hér ver komni(***2), þenn sem Satan, höfíngi vort(°2), sagði, að mundi eini(°°2) ráða eftir dauði þenns sjálfs.”

Þá tók domino rex glorie að troða niður höfðíngi dauðans og batt þenna með logandi hlekkjum. En Adam heimti þenn til sín og birtu sinnar.

Kapítuli 6, á einkynsmáli fjær

En nú tek ég það til máls að seígja það, hvers þey hafa til tekið í helvíti, eftir að Satan fór þaðan. Ríkisdjöfli í helvíti mæltu við kappi(***) sín: ”Takið nú snarlega og byrgið hliðin öll og færið fyrir þau járngrindi og járnbrandi, og verjist harðlega og standið vel á móti, svo að ekki verði upp tekin, og af yður hrifni(°) þey sem þér þó híngað til hafa haldið.” Þá er Guðs heilögu heyrðu þetta mæltu þey til hinna illu vætta(°°): ”Tollite portas, svo að dýrðarkonúngið meígi hér inn gánga!”

Þá talaði þannig Davíð konúngur til Guðsliðsins: ”Það var þá er ég lifði og var konúngur ríkis eins í austurvegi, að ég spáði yður þetta: >Confitemini domino et invocate nomen eius et mirabilia eius que fecit, quia contrivit portas ereas et vectes ferreos confregit. Suscepit eos de via iniquitatis eorum.< [Prísið Drottnið og ákallið nafn þenns og þau kraftaverk sem þenn hefur gjört, því að burt hefur þenn slitið kopardyrin og brotið sundur járnsláin. Þenn hefur og uppnumið yður frá óréttu veígi yðar.]

Þá mælti spáverið Jesaja: ”Viti þér, að ég spáði svo fyrir, þá er ég var á jörði, að dauði(°°°) myndu upp rísa, og þey fagna er í gröfum væru; en dauðið sjálft(+) og helvítið, myndu sigri týna.”

Guðs heilögu, er þey heyrðu orð Jesajas, kölluðu ákaflega á helvítisfólkið: ”Látið upp hliðin, ella munu þér ofurefli borin(++).” Í annað sinn heyrðu þey þá nið svo mikið að allt þótti helvítið skjálfa: ”Tollite portas, svo að dýrðarkonúngið meígi hér inn gánga! Tollite portas!” Höfuðdjöfli(+++), er þey heyrðu tvisvar utanífrá, að upp skyldi lokið, þá létusk þey ókunnugi(*1), og svöruðu: ”Quis est iste rex glorie, dominus fortes et potens, dominus potens in prelio?” [Hveri(**1) er þenna(***1) dýrðarkóngur, og hveri þetta drottni, svo sterkt og máttugt(°1)? Drottin, þenn sterki(°°1) líka í hildarleiki?”

Þá mælti Davið: ”Ég kenni til orða þeirra er þar voru mælt, því að ég hefur sjálft(°°°1) í spádómi af heilögu andi þau mælt. Og nú mun ég þau seígja yður: >dominus fortis et potens, dominus potens in prelio est rex glorie, quia prospexit de excelso sancto suo, dominus de celo in terram expexit, ut audiret gemitus competitorum, ut solveret filios interemptorum.< [Drottinn sterkt og máttugt! Drottinn, þenn sterki og máttugi í hildum öllum, þenn ver það dýrðlega konúngið! Því að drottinn leit út frá sínum háa helgidómi, og þenn sá niður frá himni til jarðis og náði þá að heyra klögusaungvi þau er þú knáðir í hlekkjum þínum, og þenn átti mátt til að frelsa börn öll þau er tekin hafa verið af lífi.] Alli þér, ljóti og saurugi!(+1) Látið upp hliðin, svo að rex glorie komist híngað inn.”

Þá er Davið konúngur hafði þetta mælt, þá kom þar dýrðarkonúngið að virkjum helvítis, og braut þá umsvifalaust borðveggi þess og gerði á því hlið eitt mikið. Og þegar þetta gerisk vitrast þenn í mannverumyndi af ljósi svo miklu, að öll myrkur helvítis voru þegar í stað horfin. Sérhvert gott manneski hefur þá losnað úr þeim böndum sem það var bundið í(++1). Svo mikið kraftur og gnýr stóð af þessu augnabliksskjóta niðurbroti helvítis fyrir höndum drottins, að djöfli öll tóku að fálma og skjálfa, og þáþegar brátt þaráeftir, er þey sáu Krist koma þar gángandi, guð þeirra, þá beindu þey ásjóni sínu að þenni og mæltu: ”Yfir oss hefur þú nú stigið, allhart hefur þú hagað ráðum þínum gagnvart okkur, til að hneykja okkur. Hvílík undur og endemi! Þú leist út fyrir að vera lágt eitt veri og lítilfjörlegt, og þræli varst þú líkt(+++1), veígið(*2) á krossi og niður grafið(**2), en nú ver þú hér, og drepur bundna(***2) úr drómum.”

Slíkt hið sama tóku öll fýli önnur helvítis um að mæla: ”Hvaðan ver þú Jesús, manneskji svo sterkt, og svo ríkt, og svo ljóst, og svo syndlaust? Það heim jarðrænt, sem svo leíngi hefur skattskylt verið undir okkur, hefur oss aldrei fyrr þvílíkt dauðaskatt goldið. Háttvirt það menni, sem svo hugrakt ver að það ræður bug á kvölum okkar, og hræðist ekki, og grípur fólk allt úr böndum. Muna skulu nú, að það ver Jesús sem hér ver komni(***2), þenn sem Satan, höfíngi vort(°2), sagði, að mundi eini(°°2) ráða eftir dauði þenns sjálfs.”

Þá tók domino rex glorie að troða niður höfðíngi dauðsins og batt þenna með logandi hlekkjum. En Adam heimti þenn til sín og birti síns.

_________

Athugasemdi (skrifuð á kynhlutlausu íslensku einkynsmáli):

(*) kynhlutlaust persónufornafn, mannverumyndi af ”það”. Beygíngi (hér): þenn – þenna – þenni – þenns | þey – þey – þeim –þeirra. Persónufornafnið ”það” ver auðvitað sjálft kynhlutlaust, en það ver mestmegnis notað um hluti, og kann því mörgum finnast það annarlegt að nota ”það” um mannveri, eða þá um guðveri, eins og það hér ver um að ræða. Þó ver það alltaf málfræðilega gángbært að nota ”það” og önnur hlutverumyndi (hvorugkynið) í höfðun til persóna, mannvera, en ekki öfugt.

Persónufornafnið ”þenn” hefur verið myndað utfrá (a) persónu- og ábendíngisfornafninu ”den” í dönsku, norsku og sænsku máli, og (b) lausa samkynsgreininu því ákveðna í þessum málum. Beygíngi þess hafa við haft ýmisleg, t.d. með þolfall eintalsins í sama myndi og nefnifallsins, og á stundum hafa við haft hug á að kastan um þolfalls- og þágufallsmyndunum: þenn – þenni – þenna – þenns, en ofan frágreinda beygíngið ver það sem við hér nota.

(**) [allir/allar/öll] > alli,  ver málfræðilega kynhlutlaust (og ekki kyngreinandi) mannverumynd af óákveðna fornafninu ”öll”, og notast hér með höfðun till persóna, útífrá beygíngismynstrinu: i – a – u – s | i – a – um – (r)a. Mannverumyndið ”alli” ver hér í þolfalli fleirtalsins, alla. Valfrjálst ver að nota ”öll” ef man svo vill. [I öðru texta-tilrauni okkar (Jóhhannesarguðspjallið) hafa við haft allmenna munstrið sem svo: i – i – u – s | i – a – um – (r)a, og fundist betur fara á því.]

Þetta beygíngarmynstur mun passa flestum óakveðnum fornöfnum og spurnarfornöfnunum, en t.d. óákveðna ábendíngisfornafnið ”sami” verður að fá annað og eigið beygíngi, t.d.: i – i – a – a | u – u – u – u. Sama gildir ákveðna ábendíngisfornafnið ”þessi”, sem vi’ hér hafa valið að beygja svo: þenna – þenna – þensu –   þensa | þensi – þensi – þessum – þessara. Orðaflokkur fornafna ver ekki sérstaklega stór, og nauðsynlegt mun vera að tékka á hverju og einu þeirra og ákvarða hvert kynhlutlaust beygíngi þeirra fer best á að hafa.

[dauður/dauð/dautt] > dauði, ver kynhlutlaust mannverumynd af lýsíngisorðinu ”dautt”. Þey sem dáið höfðu og um ver fjallað voru persóni, ekki, t.d. veiri, eða mauri. Beygíngismunstur lýsíngisorða í mannverumyndi fylgir sama munstri og því sem gildir fyrir óákveðnu fornöfnin. Það fjallar um að leggja ”i” að stofni, og beygja skv. ofansögðu. Lýsíngisorð eíns og ”farinn” eða ”heimill” myndast þá þannig, [farinn/farin/farið] > farni, [heimill/heimil/heimilt] > heimli, þ.v., farin + i > farni, og heimil + i > heimli. Þessi tvö orð beygjast þá svo í et. og. ft. óakveðninnar: farni – farna – förnu – farins | farni – farna – förnum – farinna; heimli – heimla – heimlu – heimils | heimli – heimla – heimilum – heimila. 

Athugið, að þetta beygíngismynstur ver einfaldlega uppástúngi okkar, og það munstur sem við vinnum með einmitt núna, en auðvitað má ákveða eitthvert annað mynstur, ef það þykir oss eða öðrum betra. Þannig hefur ég verið að velta fyrir mér munstrinu: i – i – u – s | i – i – um – ra, og hefur reyndar ekki alveg gefið það hugmyndið upp á bátið.  [Eitt annað pælíngi ver að mannverismyndið af farinn, heimill, búinn, kominn, feiminn, væri að hafa sem ”fari”, ”heimi”, ”búi”, ”komi”, ”feimi”, en það myndi krefjast einhvers annars reglis, eða fylgja uppkomnu konvenzjón, og verður ekki haft uppi hér.]

Eitt hugmynd hvað varðar kynhlutlaust endíngi lýsíngisorða ver að nota ”ó”-endíngið í íslensku máli (sbr. ”halló”, ”púkó”), en þá mundi  lýsíngisorðið vera eins í öllum föllum, tölum og beygíngum. Þetta hygmynd ver þó ekki sett í verkið hér.

Kynhlutlaus mannverumyndi lýsíngarorða vera í brúki bara á frumstigi og í sterku beygíngi, á öllum öðrum stigum og í veikum beygíngum ver hvorugkyninu stránglega fylgt. Mannverumyndið ver valfrjálst. Í staðið fyrir það má alltaf nota hvorugkynið, og sýnist mér það í flestum tilfellum fallegra, eins og eftirfarandi dæmi kanski leiða í ljós:

þetta kona/koni þarna ver skemmtilegi/skemmtilegt – ég var að tala við skemmtilega/skemmtilegt koni áðan – þenn heyrði þetta frá skemmtilegu koni í gær – ég ver farni/farið til skemmtilegs konis núna | þey hittu margi/mörg skemmtilegi/skemmtileg koni á ferðalaginu – ég átti tal við ýmsi/ýmis skemmtilega/skemmtileg koni þar – …….

Hinsvegar fer vel á mannverumyndinu og beygíngi þess hvað varðar [dauður/dauð/dautt] > dauði í titlinu (….alla dauða…), en kanski ver það vankostur eitthvert að þetta fellur saman við karlkynið. Að Jesus heimtaði ”…öll dauð….” frá helvítinu hljómar ekki vel.  Jafnvel þótt við notuðu ofannefnt munstur hér ( i – i – u – s | i – i – um – ra), væri það mun fallegra að seigja að þenn hafi heimtað ”alli dauði” frá helvíti en að tala um ”öll dauð” í staðið. Til þess að fólki veri einfaldara unnt að bera saman og velja milli munstranna, vill ég hér endurbirta dæmi mín frá ofan:

þetta koni þarna ver skemmtilegi – ég var að tala við skemmtilegi koni áðan – þenn heyrði þetta frá skemmtilegu koni í gær – ég ver farni til skemmtilegs  konis núna | þey hittu margi skemmtilegi koni á ferðalaginu – ég átti tal við ýmsi/ýmis skemmtilegi koni þar – …….

– – –

Athugasemd um ofnotkun: Eiginlega ver best að nota kynhlutlutlaus mannverumyndi svo lítið sem mögulegt ver, eða bara þegar þess þarfnast. Til dæmis þegar man vill undvíkja að kalla sjálft sig eða viðmælandi eða þriðja persóni ”það” eða nota hvorugkyns lýsíngisorð um þey. Nokkrum kann t.d. að finnast það meira viðkunnarlegt eða viðeigandi að seígja t.d. ”Guð ver góði!” en að seígja, ”Guð ver gott!”

Eða þá þegar þau standa sjálfstætt, t.d. ”alli verða að fara héðan”, ”eíngi má koma híngað”, ”sumi skilja þetta ekki”, etc.. Berið þetta saman við, fyrst: ”öll verða að fara héðan”; ”ekkert má koma híngað”; ”sum skilja ekki þetta”, og berið svo þetta saman við þessi setníngi: ”öll konin á ballinu voru í rauðu kjóli”;  ”ekkert strákanna vissi um málið”; ”sum manneskji vera góð, önnur ekki.”

Hér, í þessu texti ”Niðurstigníngissagnisins”, vera kynhlulausu mannverumyndin ofnotuð, en það ver ekki til þess að mæla með því að svo veri gert, heldur til að sýna ”modus operandi” þessara kynhlutlausu mannverumynda.

[Myndi man, þó, generalísera ofnotkun þetta, þá mundu við fá fram eitt enn annað gerð kynhlutlauss íslensks túngumáls, þar sem ”samkyn” yrði eitt ”fjórða kyn” við hlið hinna þriggja, og mannverumyndi ekki leíngur geta tekið með sér hvorugkyn, né auðvitað karlkyn eða kvenkyn, heldur bara ”samkyn”, þ.v., sérstök samkynsmyndi orða. Það mun, heldur ég, ennþá seinna verða. Nema þetta samkyn gleypi bæði ”karli” og ”kerlíngi”, og fæði af sér ”tvíkynsmál”, en það er einmitt það sem hendi með skandinavisk númál okkar, norræn: þrjú kyn redúseruðust til bara utrum (samkyn) og neutrum (hvorugkyn), og væri það svo að man þá einnig hefði uppi radikalt kasusredukzjón eitthvert og að auki einfaldaði beygíngi sagna og lýsíngisorða þá væri íslenska túngumálið nánast eins og systramálin, málfræðilega, en þó ekki lexikalískt.]

(***) Orð eins og ”kappi”, ”hetji” vera lýsíngi á mannverum, og við reikna þá þau til mannveruorða, og þess vegna ber þau að hvorugkynja.

(°) Kynhlutlaust mannverumynd: [hrifinn/hrifin/hrifið] > hrifni. Auðvitað mætti nota hvorugkynið í staðið fyrir mannverumyndið.

(°°) Orðið ”sál” hafa við greint sem mannveruorð, en ”andi”/”önd”  sem abstrakt hlutveruorð, þegar það ver séð sem hluti af mannverinu eða líkami þess, einskonar líffæri. En þegar man ver að tala um ”andi” í merkínginu eitt eða fleiri andaveri, þá ver orðið að greina sem mannveruorð, eins og til dæmis ”púki”. ”Sál” má hafa í fleirtali, og þýðir þá mörg sálræn veri, þannig, mannveruorð, en sál sem hluti af mannverinu ætti kanski að greina til hlutveruorða. En þó má líta á slíkt ”sál” sem ”eiginlega mannverið”, þaða sem á sitt hát treður í staði manneskisins, og því sem mannveruorð. Ef að þríkynsmálið á að virka vandræðalaust, þarf endilega að þróa fram regli sem skírt og skorinort gera klárt hvað sem sé hvað. Þar vera við ekki að svo komnu máli. – Orðið ”vættur”/”vætt” ver þó greinilega mannveruorð, þ.v., persónugerft lifandi veri.

(°°°) Kynhlutlaust mannverumynd, í nefnifalli fleirtalsins: [dauður/dauð/dautt] > dauði (dauði – dauða – dauðu – dauðis | – dauða – dauðum – dauðra)

(+) Við taka dauðið sem lifandi veri hér, þannig sem mannveruorð. Í staðið fyrir ”dauðið sjálft” mætti nota mannverumynd kynhlutlausa fornafnsins: [sjálfur/sjálf/sjálft] > sjálfi, – ”sjálfi dauðið”.

(++) Hér mætti eins vel nota mannverumynd lýsíngisorðsins: [borinn/borin/borið] > borni.

(+++) Djöfli, eins og púki og vætti vera mannveruorð.

(*1) [ókunnugur/ókunnug/ókunnugt] > ókunnugi. Eins vel mætti nota hvorugkynið, ”ókunnug.”

(**1) Kynhlutlaust spurnarfornafn: [hver/hver/hvert] > hveri. Þetta ver eitt af þeim kynhlutlausiu mannverumyndum sem finnst hiklaust fara vel á.

(***1) Ábendíngisfornafnið ”þenna” vilja við beygja þannig: þenna – þenna – þessu – þessa | þessi – þessi – þessum – þessara. (Vilji fólk hjafa uppi orðmyndi sem avvíkja meira frá hvorugkyninu, mætti t.d. hafa þgf. og ef. eintalsins sem ”þensu” – ”þensa”, og nf. og þf. fleirtalsins sem ”þensi”. Ég vel að ekki gera það hér.)

(°1) Eða, með kynhlutlausum mannverumyndum: ”... hveri ver þenna drottni, svo sterki og máttugi?”

(°°1) Eða, ”…. það sterka líka í hildarleiki…” Hér mætti vel seigja á hátíðlegu íslensku númáli ”… hið sterka…”, og þá mætti eins vel gefa lausa greininu kynhlutlaust mynd á sama hátt og gert ver við fornöfn og lýsíngisorð: ”Drottin, hini sterki einnig í hildarleiki?”

(°°°1) Eða, ”sjálfi”: [sjálfur/sjálf/sjálft] > sjálfi.

(+1) Eða, ”öll þið, ljótu og saurugu!”

(++1) Eða, ”…sem þenn var bundni í.” [bundinn/bundin/bundið] > bundni.

(+++1) Eða með mannverumynd lýsíngisorðsins: [líkur/lík/líkt] > líki.

(*1) Eða ”veigi”: [veíginn/veígin/veígið] > veigi.

(**2) Eða ”grafi”: [grafinn/grafin/grafi-] > grafi.

(***2) Þetta ver ekki þolfallið af ”bundnir”, heldur samanfellur karlkynsmyndið í þessu falli og tali við kynhlutlausa mannverumyndið. Þolfall eintalsins samanfellur hinsvegar við kvenkynið: bundni – bundna – bundnu – bundnis | bundni – bundna – bundnum – bundinna.

(°2) Kynhlutlaust mannverumynd: [kominn/komin/komið] > komni.

(°°2) Eða, ”höfðíngi vori”.

(°°°2) [einn/ein/eitt] > eini.

_______

Einkynsmál

Mínímálfræði íslensks einkynsmáls / Gamla málfræðið

Málfræðilega kynhlutlaust íslenskt mál / Nýa málfræðið

Kynhlutlaust íslenskt ”þríkynsmál”. Nokkur frumtök.

Mannverumyndi og hlutverumyndi orða í kynhlutlausu máli

Niðurstigníngarsaga (1) -nær, fjær, og einkyns fjær

Niðurstigníngarsaga (2) -nær, fjær, og einkyns fjær

Niðurstigníngarsaga (3) -nær, fjær, og einkyns fjær

Niðurstigníngarsaga (4) -nær, fjær, og einkyns fjær

Niðurstigníngarsaga (5) -nær, fjær, og einkyns fjær

Niðurstigníngarsaga (6) -nær, fjær, og einkyns fjær

Niðurstigníngarsaga (7) -nær, fjær, og einkyns fjær

Niðurstigníngarsaga (8) -nær, fjær, og einkyns fjær

Niðurstigníngarsaga (9) -nær, fjær, og einkyns fjær.

Niðurstigníngarsaga (10) -nær, fjær, og einkyns fjær.