OMIKRON OMEGA NI – ÉG ER ÞENN ÉG ER

Líkingin um hirðið

(1)* ”Sannlega, sannlega segi ég yður: Þenn sem ekki kemur inn um dyrnar í fjárhúsið, heldur klýfur inn í það einhvers annars staðar, þann er þjófur og þann er ræníngi. (2) En þenn sem kemur inn um dyrnar er hirðir sauðanna. (3)** Dyravörðurið lýkur upp fyrir þanni og sauðirnir heyra raust þans og þann kallar á sína sauði með nafni og leiðir þá út. (4)*** Þegar þann hefur látið út alla sauði sína fer þann á undan þeim og þeir fylgja þanni af því að þeir þekkja raust þans. (5) En ókunnugum fylgja þeir ekki, heldur flýja frá þanni, því þeir þekkja ekki raust ókunnugra.“ 

(6)*** Þessa líkingu sagði Jesús þeim. En þey skildu ekki hvað það þýddi sem hann var að tala til þeirra.

Jesús, góða hirðirið

(7) Því sagði Jesús enn: ”Sannlega, sannlega segi ég yður: Ég er dyr sauðanna. (8)***** Alli þey sem á undan mér komu eru þjófar og ræníngjar, enda hlýddu sauðirnir þeim ekki. (9) Ég er dyrnar. Þenn sem kemur inn um mig mun frelsast og þann mun gánga inn og út og finna haga. (10)° Þjófurið kemur ekki nema til að stela og slátra og eyða. En ég er komni til þess að þeir skulu hafa líf, og það í fyllstu gnægð. 

(11) Ég er góða hirðirið. Góða hirðirið leggur líf sitt í sölurnar fyrir sauðina. (12)°° Þenn sem er leigði til verksins, og hvorki er hirðir né á sauðina, þann flýr og yfirgefur sauðina þegar þann sér úlfinn koma og úlfurinn hremmir þá og tvístrar þeim. (13) Enda gætir þann sauðanna aðeins fyrir borgun og er ekkert annt um þá. (14)°°° Ég er góða hirðirið og þekki mína og þau mína þekkja mig (15) eins og fæðrið þekkir mig og ég þekki fæðrið. Ég legg líf mitt í sölurnar fyrir sauðina. (16)°°°° Ég á líka aðra sauði sem ekki eru úr þessu sauðabyrgi. Þá ber mér einnig að leiða, þeir munu heyra raust mína. Og það verður ein hjörð, eitt hirðir. (17) Fæðrið elskar mig af því að ég legg líf mitt í sölurnar til þess að ég fái það aftur. (18)°°°°° Eíngið tekur það frá mér, ég legg það sjálfu í sölurnar. Ég hef vald til að leggja það í sölurnar og vald til að taka það aftur. Þetta hefur fæðri mitt boðið mér.“ 

(19) Þessi orð urðu til þess að aftur kom upp ágreiningur með fólki um Jesú. (20)*° Margi sögðu: ”Hann er haldni íllum anda og er geíngni af vitinu. Hvað eruð þið að hlusta á hann?“ 

(21)*°° Aðri sögðu: ”Þessi orð mælir eíngið það sem haldið er íllum anda. Mundi slíkur andi geta gefið blindum sýn?“

Ég og fæðrið erum eitt

(22) Nú var vígsluhátíðin í Jerúsalem og kominn vetur. (23) Jesús gekk um í súlnagaungum Salómons í helgidóminum. (24) Þá safnaðist margt fólk um hann og sagði: ”Hve leíngi lætur þú okkur í óvissu? Ef þú ert Kristur, þá seígðu okkur það berum orðum.“ 

(25) Jesús svaraði þeim: ”Ég hef sagt yður það en þér trúið ekki. Verkin, sem ég geri í nafni fæðris míns, vitna um mig (26) en þér trúið ekki því að þér eruð ekki úr hópi sauða minna. (27)*°°° Mínir sauðir heyra raust mína og ég þekki þá og þeir fylgja mér. (28) Ég gef þeim eilíft líf og þeir skulu aldrei að eilífu glatast og enginn skal slíta þá úr hendi minni. (29) Fæðri mitt, sem hefur gefið mér þá, er meira en alli ađri og eíngið getur slitið þá úr hendi fæðrisins. (30) Ég og fæðrið erum eitt.“ 

(31)*°°°° Nokkri þeirra tóku aftur upp steina til að grýta hann. (32) Jesús mælti: ”Ég hef sýnt yður mörg góð verk frá fæðri mínu. Fyrir hvert þeirra verka viljið þér grýta mig?“ 

(33) Þey svöruðu honum: ”Við grýtum þig ekki fyrir nein góð verk, heldur fyrir guðlast. Þú gerir sjálft þig að Guði þótt þú sért aðeins maður.“ 

(34) Jesús svaraði þeim: ”Er ekki skrifað í lögmáli yðar: Ég hef sagt: Þér eruð guðir? (35) – og ritníngin verður ekki felld úr gildi. Ef lögmálið nefnir þau guði sem Guðs orð kom til (36) segið þér þá við mig, sem fæðrið helgaði og sendi í heiminn, að ég guðlasti af því ég sagði: Ég er barn Guðs? (37) Ef ég vinn ekki verk fæðris míns skuluð þér ekki trúa mér, (38) en ef ég vinn þau þá trúið verkunum þótt þér trúið mér ekki, svo að þér skiljið og vitið að fæðrið er í mér og ég í fæðrinu.“ 

(39) Nú reyndu þey aftur að grípa hann en hann gekk úr greipum þeirra. 

(40) Jesús fór aftur burt yfir um Jórdan þángað sem Jóhannes hafði fyrrum verið að skíra og var þar um kyrrt. (41) Margi komu til hans og sögðu: ”Víst gerði Jóhannes ekkert tákn, en allt er það satt sem hann sagði um þetta mann.“ (42) Og þarna tóku margi trú á hann.

Neðanmálsgreinar

*(1) Þessi setníng, og reyndar málsgreinin öll, er gott dæmi um hlutverk kynhlutlausra mannverumynda hvað ”afmörkun” málsins varðar. Eíngið getur vitað hvert sé raunkyn þessa þjófs og ræníngja, en normalíslenskan hefur þanna í karlkyni og talar um ”hann.” Karlkynið tekur þá að sér kynhlutleysishlutverk í því að einnig konur geta verið með í inntaki þess undir svona aðstæðum. Það heitir að það kynið sé ”ómarkað.” Á þann hátt getur hinsvegar ekki kvenkynið virkað; það er nefnilega ”markað” og tekur bara til kvenkyns. Ábendíngarfornafnið ”þenn” og persónufornafnið ”þann” líkt og allar aðrar mannverumyndir afmarkaða málsins eru kynhlutlausar í og með að þær eru hvorugkyns og ekki tilgreina kyn þess sem höfðað er til. Þessar mannverumyndir jafngilda hefðbundum hvorugkynsmyndum íslenskunnar en eru einúngis notuð um persónur.

**(3) ”Dyravörðurið” er persónu(nafn)orð og er því að kynhlutleysa. Í A-gerð afmarkaða málsins hefði þetta verið haft sem ”dyravörðið,” en í B-gerð þeirri sem hér er höfđ uppi, er hvorugkynsgreininum skeytt að óbreyttum orðmyndum og beygíngarmyndum persónunafnorðanna í eintölu, og að stofni þeirra í fleirtölunni.

***(4) Mannverumyndir eru notaðar einungis með höfðun til (kyngreinanlegara) persóna, til skyni- og vitiborinna mannvera, raunverulegra eða ímyndaðra, þannig t.d. ekki til hluta, hugmynda, flokkunarhugtaka (ketegoría) eða til dýra. Né heldur eru mannverumyndirnar hafðar uppi innan ramma táknmáls, jafnvel þótt táknræn höfðun sé í því gerð til mannvera. Sauðirnir í þessu versi og því næsta, eru dæmi um þetta síðastnefnda, og persónufornafnið er þessvegna ”þeir,” ekki ”þey,” sem er mannverumyndin af ”þau.” Þetta kyntilgreinandi fornafn höfðar til hlutveruleika (sauðanna) og er karlkyns að eðli, ekki hvorugkyns, eins og við höfðun til persónuorðs. Hefði þannig hér í textanum verið eitthvert lýsíngarorð með, segj t.d. ”feitur,” þá hefðu sauðirnir verið sagðir ”feitir,” ekki ”feiti” (eins og gert hefði verið ef höfðun væri gerð til persóna).

****(5) Sbr. síðustu athugasemd: Persónufornafnið ”hann” (eins og líka ”hún,” ”þeir,” ”þær”) í afmörkuðu máli, tilgreinir vissulega kyn þess sem höfðað er til, en er þrátt fyrir karlkynsorðmyndina málfræðilega hvorugkyns að eðli, tekur með sér og stýrir hvorugkyni. Það er því vel hægt að nota kynhlutlausa persónufornafnið ”þann” um Jésu hér, en það er ekki nauðsynlegt þar eð raunkyn hans er sögulega þekkt og í þessu samheíngi vart nokkur ástæða til að skýla yfir það að hann hafi verið ”maður,” líffræðilega séð. En þegar hann er sagt dýrðlegurt orðni og geíngur fram sem sjálfasta Guð almáttugt og alviturt, fer að verða ástæða til þess (útfrá jafngildissjónarhóli) að draga athygli burtu frá kyni hans með því að nota ”þann” og aðrar mannverumyndir um hann.

*****(9) ”Alli” er nefnifall fleirtölu mannmyndarinnar ”allu”: [allur/öll/allt] > allu. Beygíng: allu/öllu – allu/öllu – öllu – alls | alli – alla – öllum – allra.

°(10) Mannverumyndin ”komni:” [kominn/komin/komið] > komini >> komni. Beygíng skv. beygíngarmunstri lýsíngarorða: i – a – u – s | i – a – um – a.

°°(12) Mannverumyndin ”leigði:” [leigður/leigð/leigt] > leigði.

°°°(14) Eignarfornafnið ”minn” höfðar hér til sauðanna, og er því ekki haft í mannverumyndum. En með höfðun til mannvera ber að nota það í mannverumyndum sínum: [minn/mín/mitt] > mínu. Beygíng skv. beygíngarmunstri eignarfornafna og afturbeyða eignarfornafnsins: u – u – u – s | a – a – um – na.

°°°°(16) Hirðir er persónuorð og nánar tiltekið starfsheiti, og þessvegna hvorugkyns: eitt hirðir, ekki ”einn.”

°°°°°(18) Hér er mannverumyndin ”sjálfu” notuð fremur en hvorugkynsmyndin. Hefði hún verið notuð færi vel á að umskrifa setnínguna til skírari höfðunar: ”Eíngið tekur það frá mér, ég sjálft legg það í sölurnar.” (”Eingið” er sérmynduð mannverumynd af ”ekkert.” eíngið – eíngið – eíngu – eínskis | eíngi – eínga – eíngum – eíngra.)

*°(20) Mannverumyndirnar: [margur/mörg/margt] > margi; [haldinn/haldin/haldið] > haldni; [geínginn/geíngin/geíngið] > geíngni. Án mannverumyndanna: ”Hann er haldið íllum anda og er geíngið af vitinu.”

*°°(21) a. Mannverumyndin fyrir ”önnur” er sérmynduð þannig: aðir – aðir – öðru – annars | aðri – aðra – öðrum – annarra.

b. Blöndun mynda: Ég hef hér valt að blanda mannverumynd óákveðna fornafnsins og hliðstæðu hvorugkynsmynd persónufornafnsins, til þess að gefa vísbendíngu um að það er ekkert því til fyrirstöðu að gera svo.

Án þessarar blöndunar væri setníngin annað hvort ”þessi orð mælir ekkert það sem haldið er íllum anda,” eða ”þessi orð mælir eíngið þenn sem haldni er íllum anda.” Önnur möguleg blöndun væri t.d. þessi: ”Þessi orð mælir ekkert þenn sem haldni (eða haldið) er íllum anda.” – Má af þessu sjá að afmarkaða málið er hannað á þann hátt að það býður upp á aukna fjölbreytni málsins.

*°°°(27) Sjá neðanmálsgrein ***(4) hér að ofan.

*°°°°(31) Mannverumyndin fyrir ”nokkur:” [nokkur/nokkur/nokkurt] > nokkru. Beygíngarmynstur: u – u – u – s | i – a – um – a.

**°(33) Með mannverumynd: ”Þú gerir sjálfu þig að Guði þótt þú sért aðeins maður.“ 

_____________

Jóhannesar evangelíum kapítuli 1

Jóhannesar evangelíum kapítuli 2

Jóhannesar evangelíum kapítuli 3

Jóhannesar evangelíum kapítuli 4

Jóhannesarevangelíum kapítuli 5

Jóhannesar evangelíum kapítuli 6

Jóhannesar evangelíum kapítuli 7

Jóhannesar evangelíum kapítuli 8

Jóhannesar evangelíum kapítuli 9

Jóhannesar evangelíum kapítuli 10