**** Fjærgerða fjær

(1) Þenni gerða er hér i öllu einsok í aðalgerðu fjærgerðu, nema hvað hér eru viðhafðar beygíngur sterkra sagna í umbyltri mótu, þ.e. einúngis skv. beygínguformu veikra sagna senníslenskra (sjá ofan). Hér er m.ö.o. beygíngmynstru veikra sagna stránglega fylgt, ok sérhljóður stofnu (ok ekki bara hljóðun 1. atkvæðu beygíngumynda núíslensku) eru lagðar inn í mynstríndu. Þetta einfald vissulega sögnubeygíngíndu, en ger dálitla (eða allmikla) töpu í fegru, því að hljóðbreytíngur sterkrar beygíngar er vissulega bísna fallegar.

Það sem er spennandi með þenna gerðu er þó kanski einmitt þenni beygínga sagna. Þenn gef fornlega svipu, ok kast nýja ljósu á málíndu sem vek áhugu (allavegana mína).

Sagnorður eru, nánar frágreint, beygðar hér samkvæmt veikri beygíngu (týpu 2) ok sterkri (týpu 3):

Veik sögnubeygíng, týp 2: [Þenni týp nem sérhljóðu 1. atkvæðu sérhverrar beygíngumyndu frá stofnu ok leggj þetta inn í beygíngumynstru veikra sagna í senníslensku (sjá hér ofan).

Þannig t.d.: (að) meíga | (ég/þú/henn) meíg – (við/þið/þöjr) meíga | (ég/þú/henn) meígþa – (við/þið/þöjr) meígþu | (hef/hafa) meígt | (þótt nú ég/þú/henn) meígi – (þótt nú við/þið/þöjr) meígi | (þótt þá ég/þú/henn) meígþi – (þótt þá við/þið/þöjr) meígþu | meíg (þú/þið).

Sterk beygínga sagna, týp 3: [Þenni týp nem – á sömu mátu ok týp 2 beygínga veikra sagna – sérhljóðu 1 atkvæðu beygíngumyndínda frá stofnu orðíndu.

Þannig t.d.: (að) vera | (ég/þú/henn) ver – (við/þið/þöjr) vera | (ég/þú/henn) verþa – (við/þið/þöjr) verþu | (hef/hafa) veriþ | (þótt nú ég/þú/henn) veri – (þótt nú við/þið/þöjr) veri | (þótt þá ég/þú/henn) verþi – (þótt þá við/þið/þöjr) verþu | ver (þú/þið).

Með týpu 3 af beygíngu sagna er sérhver muna milli veikra ok sterkra sagna uppnumin, horfin.]

Miðmynda sagna er í þennari – sem ok í öllum öðrum gráðugerðum senníslensku, – einsok í núíslensku, en í þolmyndu eru kvenkynjumyndur núíslensku hafðar sem samkynjumyndur senníslensku.

(2) Týp 2 beygínga nafnorða er í brúku hér einsok í öðrum fjærgerðum að eftirfarandi textusýnuhornu. Greinur eru þar með þæjr inar sömu, en þó ber hér meir á tilraunum með tvöfalda óákveðnu.

(3) Kynhlutlausar fornefnur eru allmennt notaðar, ok hlutverumyndur líka, nema hvað valkostínd “þæjr” er til reynslu ekki höfð frammi hér. Sérstakar samkynjumyndur eru brúkaðar eins ok við á, að svo mikilli leitu sem þæjr nú eru til. Töluorður eru einsok í öðrum gerðum senníslensku. Sama gild atvikarorður, samteíngíngur, forsetníngur.

(4) Skrifmáta þenn sem hér er höfð frammi er eiginlega ekki sérkennandi fyr neina sérstaka gráðugerðu senníslensku. En hér er s.a.s. experímenterað með að eins ok unnt er skrifa “þ” fyr “ð” í endíngu sagna; þátíðarendínga eintölu er skrifuð sem “þá” í staðínd fyr “þa”; ok “þat” ok “at” kem fyr “það” ok “að”. Einnig fyrirkem hér fornari beyíngu vissra sagnorðumynda.

(5) Hér eru auk þessa brúkaðar þæjr inar endíngusnauðu myndur nefnuföllu samnefna. En þetta skilgrein eínga sérstaka gerðu. Allar nafnorður af flokku samnefna eiga sér tvímyndu í nefniföllu eintölu í öllum gerðum senníslensku, en þæjr hafa ekki verið brúkaðar í þessum textum nema hér (heldr hef “a”-myndu konsekvent verið haldið fram í þennari kveru, nema hvað einmitt þenni texta hef verið skrifuð þannig að “-ø-mynda” kem með.)

(6) Þýðíngínd yfir á senníslensku er höfð nokkuð frjálsari hér (af einskærri sköpunulostu).

Eftirorður:

Eíngin tölubeyging? Vissulega er hægt er að gánga eíjna stigu leíngra burt frá núíslensku innan ramma fjærgerðu fjær (eða þá “fjær-fjær”), nefnilega með því að ekki leíngr beygja sagnorður eftir tölum (en einmitt það er nú gert í númálum skandínavískum). I þennari rúðu verð þetta þó ekki gert. En mér leik nokkur huga á að gera þetta í annari tekstastúfu seinna meir, jafnvel þótt svo fegruskynja mín sem orða- ok málasmiðu sé dálítið mótfallin þennri tiltöku. Mér hef nefniega ávallt fundist t.d. sænska, mun fallegri áðr en fleirtala sagnorða var þar niðrfelld. Annars væri þetta einfaldlega gert, ok vel vert, kanski, að gera slíkar tilraunur.

En að taka enn eina stigu, ok samsama aðalföllu ok allar aukaföllur nafnorða í eina myndu, ok túlka föllur á aðrar mátur, einsok nú er gert í skandínavískum málum, væri – skv. minni vitu – líklega að fara lángt útfyr alla fjærgerðu senníslensku til einhverrar Ω-burtugerðu. Ekki er það heldur gert hér. Auðsjáanlegri frumlögu ok andlögu, súbjektu ok objektu, vil ék sjálfug gjarnan viðhalda í túngu minni. Þó tapast þetta nokkuð í þennri samkynjumyndunu á grundvöllu hvorugkynju sem hér er notuð til samanburðu (sjá Lokanótu *****).