[2019-09-07]

Horfið hefur verið frá þessu (sjö)beygingiskerfi, 2019–11–18. Í stað þess gildir kerfi sem ver að finna í:

”Málfræðilega kynhlutlaust íslenskt einkynsmál byggt á hvorugkyni númáls”

 

+   +   +

Flóknara en svona er þetta ekki!

 

Veikt beygð nafnorð í einkynsmálinu (þ.v., veikt beygð hvorugkynsorð í númálinu) eru þau sömu og í númálinu og beygjast eins og þau. Maximalt einfaldað beygíngiskerfi íslensks einkynsmáls hvað varðar sterkt beygð nafnorð (beygíngi 2 – 7), er svo þetta:

(1) Sé nefnifall eintalsins í óákveðni umsteyptra orða ekki haft eins og í venjulegu íslensku máli (sem er valfrjálst), þá endar það alltaf á ”i”-hljóði, annaðhvort sem endahljóð stofns, eða sem beygíngisendíngi viðskeytt stofni.

(hamar)/hamri – hamar – hamri – hamars | hömur – hömur – hömrum – hamra || hamarið – hamarið – hamrinu – hamarsins | hömrin – hömrin – hömrunum – hamranna;

(steinn)/steini –stein – steini – steins | steini – steini – steinum – steina || steinið – steinið – steininu – steinsins | steinin – steinin – steinunum – steinanna;

(reður)/reðri – reður – reðri – reðurs | reður – reður – reðrum – reðra ||reðrið – reðrið – reðrinu – reðursins | reðrin – reðrin – reðrunum – reðranna;

(læknir)/lækni – lækni – lækni – læknis | lækni – lækni – læknum – lækna || læknið – læknið – lækninu – læknisins | læknin – læknin – læknunum – læknanna;

(stúlka)/stúlki – stúlku – stúlki – stúlkis | stúlki – stúlki –stúlkum – stúlkna ||stúlkið – stúlkið – stúlkinu –  stúlkisins | stúlkin– stúlkin –stúlkunum – stúlknanna.

(2) Þolfallið er stofn orðsins (sem stundum, en oftast ekki endar á ”i”), eða stofn þess + ”i”, ”a” eða ”u”.

reið – reið – reiði – reiðs | reiði – reiði – reiðum – reiða || reiðið – reiðið – reiðinu – reiðsins | reiðin – reiðin – reiðunum – reiðanna;

leiði – leiði – leiði – leiðis | leiði –leiði – leiðum – leiða || leiðið – leiðiðð – leiðinu – leiðisins | leiðin – leiðin – leiðunum – leiðanna;

tækni – tækni – tækni – tæknis | [tækni – tækni – tæknum – tækna] || tæknið – tæknið – tækninu – tæknisins | [tæknin – tæknin – tæknunum – tæknanna];

gleði – gleði – gleði – gleðis | gleði – gleði – gleðjum – gleðja || gleðið – gleðið – gleðinu – gleðsins | gleðin – gleðin – gleðunum – gleðanna,

galli – galla – galli – gallis | gölli – gölli – göllum – galla || gallið – gallið – gallinu – gallisins | göllin – göllin – göllunum – gallanna;

(drottníng)/drottníngi –  drottníngu – drottníngi – drottníngis | drottníngi – drottníngi – drottníngum – drottnínga || drottníngið – drottníngið – drottnínginu – drottníngisns | drottníngin – drottníngin – drottníngunum – drottnínganna;

(3) Þágufallið er svo stofn orðsins + ”i”, eða stofn þess sem endar á ”i”, hljómar því og skrifast alveg eins og í nefnifallinu þegar ”i”-myndið er valið.

veiði – veiði – veiði – veiðis | veiði – veiði – veiðum – veiða || veiðið – veiðið – veiðinu – veiðisins | veiðin  – veiðin – veiðunum – veiðanna

(stóll)/stóli – stól – stóli – stóls | stóli – stóli – stólum – stóla || stólið – stólið – stólinu – stólsins | stólin – stólin – stólunum – stólanna;

(kona)/ koni – konu – koni – konis | koni – koni – konum – kona/kvenna || konið – konið – koninu – konisisns | konin – konin – konunum – konannna/kvennanna;

(hestur)/hesti – hest – hesti – hests | hesti – hesti – hestum – hesta || hestið – hestið – hestinu – hestsins | hestin – hestin – hestunum – hestanna;

(móðgun)/móðguni – móðgun – móðguni – móðguns | móðguni – móðguni – móðgunum – móðguna || móðgunið – móðgunið – móðguninu – móðgunsins | móðgunin – móðgunin – móðgununum – móðgunanna;

(4) Eignisfallið er síðan stofn orðsins (sem endar á ”i”) + ”s”, eða stofn þess (sem ekki endar á ”i”) + ”is”.

kaðall/kaðli– kaðal – kaðli – kaðals | kaðli – kaðli – köðlum – kaðla || kaðlið – kaðlið – kaðlinu – kaðlisins | köðlin – köðlin – köðlunum – kaðlanna;

hnýsa/hnýsi – hnýsu – hnýsi – hnýsis | hnýsi – hnýsi – hnýsum – hnýsa || hnýsið – hnýsið – hnýsinu – hnýsisins | hnýsin – hnýsin – hnýsunum – hnýsanna;

(maðr)/manni – mann – manni – manns | mönni – mönni – mönnm – manna || mannið – mannið – manninu – mannsins | mönnin – mönnin – mönnnunum – mannanna;

(haus)/hausi – haus – hausi – hauss | hausi  – hausi – hausum – hausa || hausið – hausið – hausinu –  haussins |  hausin –  hausin –  hausnm – hausanna;

moli – mola – moli – molis | moli – moli – molum – mola || molið – molið – molinu – molisins | molin  – molin –  molunum – molanna;

(5) Fleirtalið í nefnifalli og þolfalli í óákveðnu formi endar nær alltaf á ”i”, ef um umsteypt orð er að ræða, annaðhvort sem hluti af stofni orðsins eða þá sem endahljóð skeytt að stofninu. Undantekníng er t.d. ”hamar” í öðru beygíngi þess. Sé hinsvegar um upprunalegt hvorugkynsorð að ræða er þetta bara svo þegar ”i” er stofnlægt.

gluggi – glugga – gluggi – gluggis | gluggi – gluggi – gluggum – glugga| gluggið – gluggi- – glugginu – glugg[i]sins | gluggin – gluggin – gluggunum – glugganna;

andi – anda– andi – andis |  öndi –  öndi – öndum  – anda || andið – andið – andinu –and[i]sins | öndin – öndin – öndunum – andanna;

bjáni – bjána – bjáni – bjánis | bjáni – bjáni – bjánum – bjána || bjánið – bjánið – bjáninu – bjánisisns | bjánin – bjánin – bjánunum – bjánanna;

dóni – dóna – dóni – dónis | dóni – dóni – dónum – dóna || dónið – dónið – dóninu – dónisins | dónin –  dónunum – dónanna.

(6) Beygíngisendíngi óákveðns þágufalls og eignisfalls í fleirtalinu eru svo rétt eins og í þríkynjuðu íslensku máli, þannig: ”um” og ”(n)a”.

(7) Hljóðani endínganna (greinanna) í eintali og fleirtali í ákveðnu föllunum er hið sama og í sterku beygíngi hvorugkyns í núverandi íslensku máli: ”ið” – ”ið” – ”inu” – ”sins” | ”in” – ”in” – ”unum ” –  ”anna”. En á stundum er eignarfallið spurníng um stofn + ”i” + ”sins”.

(stöllur)/stalli – stall – stalli – stallis | stölli – stölli – stöllum – stalla || stallið – stallið – stallinu – stallisins | stöllin – stöllin – stöllunum – stallann

kjáni – kjána – kjáni – kjánis | kjáni – kjáni – kjánum – kjána || kjánið – kjánið – kjáninu – kjánisisns | kjánin – kjánin – kjánunum – kjánanna;

(8) Að lokum er að nefna að hlóðvarpa gætir oft í nefnifalli og þolfalli fleirtalsins þegar um er að ræða upprunaleg hvorugkynsorð, og umsteypt orð má þá láta hjóðbreitast í þessum föllum ef hljóðvarp finns í þágufalli fleirtalsins.

(garður)/garði – garð – garði – garðs | görði – görði – görðum – garða || garðið – garðið – garðinu – garðsins | görðin – görðin – görðunum – garðanna;

(kamar)/kamri – kamar – kamri – kamars | kömri – kömri – kömrum – kamra || kamarið – kamarið – kamrinu – kamarsins | kömrin – kömrin – kömrunum – kamranna.

Þessi hjóðbreytíngi (ö nær i) eru visslega nokkuð annarleg í venjulegu íslensku máli, en ekki ómögleg.

+   +   +

Sterk beygíngi einkyns nafnorða í töfluformi:

 

föll	án greinis		með greini
	í eintali:	í fleirtali:	í eintali:	í fleirtali:
nefnifall:	ø / ≥x / ≥i	ø / ≥i	ø + ið	ø + in
þolfall:	ø / ≥i	ø / ≥i	ø + ið	ø + in
þágufall:	ø / ≥i	≥um	ø + inu	ø + unum
eignisfall:	≥s / ≥is	≥(n)a	ø + sins /isins	ø + anna

(“ø” táknar orðstofn án beygíngisendíngis; “≥” táknar að beygíngsendíngið sé stafi það sem á eftir tákninu fylgir; ”x” táknar beygíngsendíngi þau er íslensk nafnorð í nefnfalli geta endað á; “/”  táknar afbrigði beygíngarendíngisins)

+   +   +

Flóknara en svona er nú í rauninni ekki einkynsbeygíngið!

---

---

 

>>pro lingua sana<<